Haydar Bey Milli Mücadele döneminde Kırklareli İğneada bölgesinde binlerce manda yetiştirerek milli mücadeleye lojistik destek sağlamıştır. Haydar Beyin mandaları 2-3 çobanın kontrolünde 365 gün ormanda ve sazlıklarda yarı yabani yetişir ve buradan milli kuvvetlere gıda ve para temin edilirdi.
1980 li yıllara kadar kırklareli köylerinde emeğinden, etinden, sütünden faydalanmak için manda üretimi yapılmakta iken 2013 yılı itibarı ile İğneada ve Kıyıköy bölgeleri dışında manda yetiştiriciliği yapılmıyor.
Kırklareli Orman köylerinde etkin kullanılmayan orman otlak alanları manda yetiştiriciliğine uygun alanlardır. Kırklareli orman otlak alanları Manda yetiştiriciliğinde maliyetlerin %70 azalmasına imkan verecek miktardadır.
Kırklareli il sınırları içerisindeki 110,438.50 hektar ormanlık alan, 344,564 hektar ormanlık açık alan olmak üzere toplam 455,002.50 hektar ormanlık alan vardır. Bu alanlar orman ürünleri üretimi dışında otlak şeklinde artı değer taşımaktadır.
1.07.2012 gün ve 28350 sayılı ve Orman İçinde Bulunan Otlak, Yaylak, ve Kışlaklarda Hayvan Otlatılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ormanlardaki bu artı değerin yöre halkı tarafından kullanılmasını kolaylaştırmıştır.
Mandaların Et ve süt verimi yüksektir. (fayda / maliyet) İtalya da olduğu gibi Seleksiyon (ayrıştırma) yöntemi ile daha yüksek verim artışı sağlanabilmektedir.
Sütünden, kaymağından, derisinden, boynuzundan yararlanılır. Derisi kaliteli kösele yapımında kullanılır. Yağlı güreşlerde giyilen en iyi kıspetler manda derisinden yapılır.
Manda diğer büyükbaş hayvanlara göre hastalıklara daha dayanıklıdır. Kaba ve kalitesiz yemleri çok iyi değerlendirir. Kolay yetişir, kolay beslenir ve kârlı üretim sağlar. Manda yiyecek seçmez. Meradan severek yararlanır.
Ormanlık alanlarda, Gölet ve dere kenarlarında sazlık kamışlık yerlerdeki sert ve diğer hayvanların yemediği otları kolayca yer. İyi kalite olmasa bile ucuz ve basit yemleri değerlendirir. Selüloz maddesi fazla olan, katı yemleri sever.
Mandalar arazi koşullarında 30’arlı gruplar halinde, bir dişi liderliğinde dayanışma ve sosyal guruplar oluşturarak otlar ve barınır. Kurt ve benzeri yırtıcılara karşı sürüyü çoban gözetimi olmaksızın koruyabilecek genetik tavırlara sahiptirler.
Genel olarak Eylül ayında çiftleşip Haziran-Temmuz aylarında yavrulama dönemine girerler.
Kırklareli bölgesi ve özelinde Yıldız Dağlarındaki orman köyleri İyi Tarım Uygulamaları açısından da (GOOD AGRİCULTURAL PRACTİSES) en uygun bölgedir.
İyi Tarım Uygulamaları; (GOOD AGRİCULTURAL PRACTİSES)
Çevreye duyarlı, asgari hijyen standartlarını karşılayan, kimlik kayıt sistemi olan tarımsal faaliyeti ifade eder. Bu faaliyet üretimin planlanması, kayıt altına alınması, geliştirilmesi, pazarlanması, güvenli ürünlerin gıda güvenlik zinciri içerisinde tüketiciye ulaştırılmasını gerektirir.
– Entegre savaşım yöntemi (IPM)
– Entegre yetiştiricilik yöntemi, (ICM)
– Tarım ve tarımsal alanın korunması (CA)
– Entegre besin yönetimi (INM)
Gıda güvenliği, Kalite yönetimi, ekonomik üretim, çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik gibi genel prensipleri ve uygulamasını gerektirir.
Kırklareli Orman köylerinde manda yetiştiriciliğinin yaygınlaşması ile atıl otlak ekonomisi gelire ve istihdama dönüşecek, orman köylerinden göç azalacak, halkın sosyal ve ekonomik düzeyi güçlenecektir.
Haydi vatanın omuzlarında yükseldiği çalışkan insanlar. Hep birlikte düşünüp değerlendirelim.
Manda Sütü Değerlerinin Benzerleri ile Karşılaştırılması
Tür Su Kuru Mad. Protein Yağ Laktoz Mineral Mad.
Manda 82 17.7 4.15 7.85 4.8 0.77
İnek 87.5 12.4 3.4 3.65 4.65 0.75
Koyun 82.9 17.2 5.4 6.25 4.55 0.88
Keçi 87.1 13 3.7 4.1 4.45 0.8
